Onderwijs flexibiliseren kan je leren

Een van de ontwikkelingen waar mbo-breed aan wordt gewerkt, is het flexibiliseren. Dit is bedoeld om in te spelen op de ontwikkeling van de kwalificatiedossiers, instroom op meerdere momenten in het jaar, en de maatschappelijke noodzaak van leven lang ontwikkelen (LLO).

Het transformeren van een lineair op jaarklassen gebaseerd onderwijssysteem naar een flexibel en modulair aanbod is in feite een educatief ontwerpproces. In dit artikel bespreek ik hoe we dit hebben gedaan voor een geheel nieuwe opleiding voor Logistiek: JijPlusLogistiek.

Wat is JijPlusLogistiek?

JijPlus kan leiden tot een diploma Logistiek Medewerker of Logistiek Teamleider.
Het diploma kan worden opgebouwd uit losse certificaten en eerder verworven vaardigheden. Waarderen wordt gedaan op basis van valideren.
De opleiding wordt in de praktijk uitgevoerd en ondersteund met e-learning.

Zie website JijPlus.

Vragen vooraf

De reden van flexibilisering ligt in beleidsmatige keuzes. Daar gaan we hier niet op in. Dat is voor de bestuurstafel.
Als de beslissing is genomen om te flexibiliseren, dan zijn een aantal vragen vooraf heel belangrijk. Deze vragen zijn:

• Organisatie: Hoe wil je het leren georganiseerd hebben? Is het individueel, klassikaal, op school, in de praktijk, online, enz.?
• Inhoud: Wat bepaalt de inhoud van het leren? Is dat puur het kwalificatiedossier en hoe interpreteer je dat dan? Is dat de voorgeschreven inhoud van de uitgever? Zijn dat de beroepshandelingen zoals die in de praktijk worden uitgevoerd? Zijn dat leeruitkomsten?
• Didactiek: Op welke wijze kan de deelnemer leren? Is dat door te oefenen, door theorie te leren en toe te passen, van collega’s op het werk, of een mix? Welke media zijn belangrijk?
• Waarderen: Hoe worden de resultaten van de deelnemers gewaardeerd? Kunnen modules worden afgesloten? Hoe vindt diplomering plaats?

Het beantwoorden van deze vragen geeft uiteindelijk richting aan de ontwikkeling van de modules.

De antwoorden van JijPlusLogistiek

Hieronder wordt toegelicht hoe dit voor JijPlus heeft gewerkt.

• Waarderen: Het uitgangspunt bij JijPlus is dat de waardering wordt gedaan op basis van valideren. Tussentijdse modules kunnen worden afgesloten met een certificaat. Valideren kan ook plaatsvinden door werkplekonderzoek. Voor de modulering betekent dit dat de modules eenheden moeten zijn die in de praktijk worden herkend.
• Inhoud: Er is gekozen om de beroepshandelingen centraal te stellen, bijvoorbeeld ‘het picken van orders’ of ‘het coördineren van werkzaamheden’. De modules zijn gericht op de uitvoering van de handelingen (bewust bekwaam). Alles wat in de module wordt aangeboden, staat in het teken van dit doel. Daarnaast is veiligheid een vast onderdeel. Dit is anders dan in reguliere methoden waarbij vaak volledigheid van vakjargon leidend is.
• Didactiek: De deelnemer moet zoveel mogelijk zelfstandig aan de modules kunnen werken. Dit stelt hoge eisen aan het passend presenteren van de informatie. Veel informatie wordt via multimedia gepresenteerd. Voor het aanleren van de beroepshandelingen is gekozen voor een vast stramien van voorbereiden, uitvoeren, afhandelen en veiligheid. Deelnemers kunnen de handelingen laten aftekenen. Als de handeling als geheel voldoende is, wordt deze ingestuurd ter beoordeling. De online leeromgeving stuurt het leren en verschaft de deelnemers informatie en context. De informatie-eenheden zijn kort en voorzien van multimedia. Elke module bevat een bedrijfsvideo, podcast, uitleg en quiz (als zelftest).
• Organisatie: Het leren wordt gecoacht vanuit een opleidingsinstituut. Het leren vindt plaats in de praktijk onder begeleiding van een praktijkbegeleider. Vanuit het opleidingsinstituut wordt in overleg met de cursist bepaald welke modules op dat moment relevant zijn en hoe tot een goed eindresultaat kan worden gekomen. De leeromgeving faciliteert het leren en hierin worden de resultaten van het leren vastgelegd.

Resultaat

Het resultaat van het ontwikkelwerk bestaat uit 13 modules en 4 keuzedelen. Hiermee kunnen medewerkers verder groeien als logistiek professional.

Project

Aan het ontwikkelproject werkten mee ICT’ers, onderwijskundigen en docenten van Technicom, docenten van Zadkine, een redacteur, een fotoredacteur, een videograaf en freelance auteurs. Het systeem van valideren is ontwikkeld door ExTrack. Conceptontwikkeling en projectleiding waren in handen van De Leertechnoloog. De opdrachtgevers en stuurgroep bestond uit Technicom, Randstad, Zadkine, MBO Amersfoort en Noorderpoort.

Moeilijk?

Methode-gestuurd en lineaire onderwijs herontwerpen naar een flexibele aanbod is het een vrij grote verandering. Het is daarbij moeilijk om oude concepten en vakinhouden los te laten. Dat geldt overigens voor iedereen. Wat dan kan helpen is dat iemand van buitenaf de ontwikkeling begeleidt.

Ook AI kan goed helpen bij het ontwikkelen van een flexibel onderwijsaanbod. Zie ook het blog over ontwikkelen met ChatGPT.

Conclusie

Het flexibiliseren van een onderwijsprogramma vraagt een andere manier van kijken naar onderwijs. Het betekent het loslaten van vertrouwde inhoud, vertrouwde rollen en vertrouwde middelen. Een buitenstaander kan in dit proces helpen om los te laten wat vertrouwd was.

Wil je meer weten over dit project of ondersteuning bij het flexibiliseren van je onderwijs: laat dat weten via de contactknop boven aan deze pagina.